Foto nr 2 - Danuta Sikorzanka w samolocie RWD-4 SP-AEL z Aeroklubu Lwowskiego podczas V Krajowego Lotniczego Konkursu Turystycznego w Warszawie. (źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/220712)Historia zatoczyła koło. Otóż, 12 czerwca 2022 roku, przypada w niedzielę. 90 lat temu – 12 czerwca 1932 roku też była niedziela. I nie chodzi, w tym przypadku o dokładne odtworzenie przeszłych zdarzeń, lecz o siódmy dzień tygodnia. Otóż, niedziela 12 czerwca 1932 roku sprzed 90 lat, była świadkiem dwóch niezwykłych wydarzeń lotniczych naszego podkarpackiego regionu. Poświęcenia hangaru, schroniska i szybowiska „akademji” polskich szybowników w Bezmiechowej oraz poświęcenia z uroczystym otwarciem lotniska Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Krośnie z oddaniem do użytku publicznego.
Upamiętnijmy, owe wydarzenia sprzed 90 lat przypomnieniem. Otóż, zapowiadająca się słonecznie i pogodnie niedziela 12 czerwca 1932 roku sprzyjała popularyzacji lotnictwa wśród tłumnie przybyłym uczestnikom - świadkom poświęcenia szybowiska w Bezmiechowej i lotniska w Krośnie. Zacznijmy od Bezmiechowej. Uroczystość, rozpoczęta o godz. 11-tej mszą świętą przez ks. proboszcza z pobliskiego Liska uświetnili swoją obecnością m.in. szacowne grono profesorskie Politechniki Lwowskiej, dowódca 3 Grupy Aeronautycznej płk. dypl pil. Stanisław Jasiński, radca Ryszard Adamowicz, jako przedstawiciel Wydziału Lotnictwa Cywilnego Min. Komunikacji. Honory gospodarzy z ramienia Aeroklubu Lwowskiego pełnili gen. Popowicz – prezes Rady Klubu afiliowanych do ARP (dowódca Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie) i prof. Politechniki Lwowskiej Edward T. Geisler – prezes zarządu Aeroklubu Lwowskiego oraz prof. Łukasiewicz reprezentujący lwowski komitet L.O.P.P. Po mszy św. dokonano ceremonii poświęcenia hangaru, schroniska i szybowiska „akademji” polskich szybowników. W trakcie uroczystości, nad terenem szybowiska krążył samolot dyspozycyjny „Lublin R-XIIIS” w wersji sztabowej o znakach rej. SP-AFD osobiście pilotowany przez płk. pil. inż. Ludomiła A. Rayskiego – szefa Departamentu Lotnictwa MSWojsk. wraz z ppłk. obs. inż. Czesławem Filipowiczem w roli pasażera (nadlecieli z Krosna i tam też odlecieli). Lotnicy pozdrawiali zgromadzonych machaniem rąk. Odwiedziny szybownikom z powietrza złożyły panie-lotniczki z Aeroklubu Lwowskiego. Danuta Sikorzanka i Wanda Olszewska z samolotu RWD-4 (SP-AEL?) rzucały z powietrza cukierki. Po zakończeniu „popisów” odleciały do Krosna. Po zakończeniu części oficjalnej i wręczeniu dyplomów nowo wyszkolonym pilotom szybowcowym, rozpoczęły się pokazy w powietrzu. Do popisów przystąpili piloci szybowcowi w osobach - inż. Szczepan Grzeszczyk na zmianę z Bolesławem Łopatniukiem ( kierownik szkoły szybowcowej w Czerwonym Kamieniu pod Lwowem) na rekordowym szybowcu S.G.-21. „Lwów”, którzy prezentowali loty żaglowe wykorzystując prądy zboczowe a pozostali na szybowcach szkolnych - loty ślizgowe. Gdy publiczność zaczęła się rozchodzić przed naciągającym deszczem, silny podmuch wiatru wyniósł „Lwów” na wysokość 300 metrów a inne szybowce na 100 metrów ponad poziom startu ponad głowy widzów, stojących na szczycie Kamionki. Padający ok. 30 minut deszcz nie przeszkodził żaglowaniu szybowcom, które po ustaniu deszczu wylądowały u podnóża zbocza koło dworu p. Czerkawskich. Były to niezapomniane wrażenia dla tłumnie przybyłej publiczności z sąsiednich miast, tj. Rymanowa, Liska, Sanoka, Zagórza, Chyrowa, Krosna i Lwowa, której liczba dochodziła do 3.020 (jak podaje wydanie krakowskie Ilustrowanego Kurjera Codziennego z 15 czerwca 1932).
Foto nr 1 – źródło: Miesięcznik lotniczy „Skrzydlata Polska” nr 1/1933
Foto nr 2 - Efektowny start szybowca S.G.-21 „Lwów” pilotuje konstruktor inż. Szczepan Jan Grzeszczyk – odkrywca Bezmiechowej, pilot doświadczalny, lotnik sportowy, szybownik i instruktor szybownictwa (źródło: IKC wydanie z 15 czerwca 1932)
Foto nr 3 - Danuta Sikorzanka w samolocie RWD-4 SP-AEL z Aeroklubu Lwowskiego podczas V Krajowego Lotniczego Konkursu Turystycznego w Warszawie. (źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/220712)
Podobnie liczne tłumy zgromadziły się na lotnisku Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Krośnie, gdzie również w niedzielę 12 czerwca 1932 miały miejsce uroczystości równoległe do Bezmiechowej. Staraniem krośnieńskich władz miejskich przy współudziale miejscowej L.O.P.P. odbyła się uroczysta polowa msza św., a po niej poświęcenie i oddanie do użytku publicznego lotniska. Jak pisała ówczesna prasa w Kronice krośnieńskiej …Lądowisko, jest dostatecznych wymiarów, równe, dobrze oznaczone, w odległości 2 km. od miasta. Ma wszystkie dane, aby stać się stałą placówką lotnictwa komunikacyjnego. Ze względu na zainteresowanie się zagranicy naszem centrum naftowem, oraz na rozległe więzy, jakie je łączą z całym krajem, przypuszczać należy, że państwowe linje lotnicze pomyślą o stałej komunikacji lotniczej między Lwowem – Krakowem – Krosnem…”. Nieodległa przyszłość zmieniła te plany. W uroczystym poświęceniu lotniska wziął udział m.in. szef Departamentu Lotnictwa MSWojsk. płk. pil. inż. Ludomił A. Rayski (absolwent 1909 r. C.K. Wyższej Szkoły Realnej w Krośnie) wraz z ppłk. obs. inż. Czesławem Filipowiczem z Departamentu Lotnictwa Cywilnego Min. Komunikacji (odwiedzili również z powietrza uroczystości w Bezmiechowej). Miały miejsce również loty propagujące lotnictwo w wykonaniu samolotów sportowo-turystycznych RWD -4 (Danuta Sikorzanka i Wanda Olszewska Z Aeroklubu Lwowskiego) i PZL-5a z Aeroklubu Śląskiego. W chwili oddania do użytku publicznego lotnisko w Krośnie, posiadało jedynie murawę pola wzlotów w kształcie trapezu o wymiarach 550x400x650x500 m (wymiary wg publikacji Album lotnisk 1933 na 5-ty Krajowy Lotniczy Konkurs Turystyczny str.11) i było zaliczone do kategorii C, jako lotnisko cywilne tylko dla ruchu turystycznego. Brak było zabudowań służących do obsługi ruchu lotniczego i hangarów do przechowywania samolotów czy szybowców. Jedynie zamontowany na maszcie rękaw lotniczy wskazywał na przeznaczenie oznaczonych białymi znakami granic murawy służącej do startów i lądowań. Tak to było 90 lat temu, w ubiegłym XX wieku. A jak jest dzisiaj, 12 czerwca 2022 r. w XXI wieku? Odwiedźmy Świętą Górę Szybowników z dzisiejszym Akademickim Ośrodkiem Szybowcowym Politechniki Rzeszowskiej im. płk. pil. Tadeusza Góry oraz lotnisko w Krośnie spółki Lotnisko Krosno wraz z Aeroklubem Podkarpackim – Szkołą Lotniczą i Salę Historii i Tradycji Krośnieńskiego Klubu Seniorów Lotnictwa im, gen. pil. Ludomiła A. Rayskiego.
Foto nr 4 – druk zaproszenia (źródło: lotnisko-krosno.com.pl)
Foto nr 5 – Uroczystości poświecenia lotniska L.O.P.P. w Krośnie z polową mszą św, w dniu 12 czerwca 1932 (źródło: publikacja autorstwa Janusza Kubita „Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. Krosno 1938-1939” str. 62)
Foto nr 6 – Samoloty biorące udział w pokazach w trakcie poświęcenia lotniska L.O.P.P. w Krośnie w dniu 12 czerwca 1932; od lewej – RWD-4 (SP-AEL?) z Aeroklubu Lwowskiego pilotowany przez Danuta Sikorzanka i pasazerką Wandą Olszewską; PZL-5a (SP-AFP) z Aeroklubu Śląskiego; Lublin R-XIIIS (SP-AFD) samolot dyspozycyjny płk. Ludomiła A. Rayskiego (źródło: publikacja autorstwa Janusza Kubita „Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. Krosno 1938-1939” str. 62)
Foto nr 7 – Mapka lotniska L.O.P.P. w Krośnie str. 11 Album lotnisk 5-ty Krajowy Lotniczy Konkurs Turystyczny (źródło: sygn. Nr inw. K/009603 Katalog zasobów ikonograficznych i archiwalnych Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie)
Opracował: Zygmunt Bąk Krośnieński Klub Seniorów Lotnictwa im. gen. pil. Ludomiła A. Rayskiego
Do opracowania wykorzystano:
1. Miesięcznik lotniczy „Skrzydlata Polska” nr 7/1932
2. Ilustrowany Kurjer Codzienny wydanie Kraków 15 czerwca 1932
3. Fotografie wg podanych źródeł